Milczenie

Szkoda gadać

[autor nieznany]

                      Filozof Ludwig Wittgenstein napisał słynne zdanie: o czym nie można mówić, o tym należy milczeć. Proponuję wersję praktyczną w postaci zasady: jeśli ktoś nie potrafi o czymś mówić, to niech milczy.

            Załóżmy, że traktujemy tę zasadę poważnie i dostosujemy się do niej. Co to znaczy że o czymś potrafimy mówić albo nie? Skąd to wiemy? Być może próbujemy o czymś mówić, po prostu mówimy, działamy metodą prób i błędów. Te próby pokazują, że mówienie rozmija się z rzeczywistością i tworzy własną, odbija się od świata, odkleja, nie jest obrazem świata, ale tworzeniem językowej piany, którą pokrywamy rzeczywistość tak, jak pokrywamy pianą do golenia własną gębę, żeby ją potem ogolić i spłukać. W przypadku języka – ogolić brzytwą Ockhama.

            Dzieje ludzkości, a  chyba też biografia każdego z nas, to intensywne próbowanie o czym możemy mówić a o czym nie. O czym potrafimy lub nie. Dzieje ludzkości  to bezustanny potok słów. Słów często chorych. Większość tych prób jest nieudana. Potok słów płynie, płynie i wysycha… wsiąka w suchą ziemię rzeczywistości. To z czego jesteśmy tak dumni: nasze rozmowy i przemowy, książki i wykłady, kazania i referaty, wiersze i dramaty, to tylko bezsilny i zawsze chybiony bełkot, mówienie o niczym. Biliony, tryliony słów, które nie trafiają w cel. Dlatego nie „po-trafimy” mówić o czymkolwiek. Słowa mijają świat, prześlizgują się obok, rykoszetem trafiają w coś przypadkowego, są wytworem samym dla siebie. Nie mówimy o czymś, tylko mówimy coś. Umiemy tworzyć świat ze słów, ale nie umiemy go słowami od-twarzać.

            Mamy w mózgu maszynkę do generowania słów. Działa mniej więcej tak, jak gruczoły potowe: wydziela słowa jak pot. Naturalnie, bez wysiłku. Potrzeba nam higieny, bo pot śmierdzi. Nadmiar nieusuwanych słów również. Używajmy dezodorantu: to jest dewerbantu.

            Może kiedyś, jakaś przyszła cywilizacja zrozumie, że mówienie jest bezsilne. Że w zasadzie nie potrafimy mówić o niczym. Albo inaczej, że mówienie o czymkolwiek nie ma naprawdę efektu. Może wtedy ci ludzie przyszłości – o ile będą to jeszcze ludzie – zrozumieją, że mówić nie można o niczym. Albo – można, ale nie warto. Wtedy zapanuje milczenie. Ci post ludzie przestaną mówić, bo zrozumieją, że należy milczeć. Największym osiągnięciem rozwiniętej cywilizacji nie będą słowa lecz milczenie.

            Zapanuje cisza.

            *

            Od wielu lat ludzkość podejrzewa, że gdzieś w kosmosie istnieją inne cywilizacje. Staramy się nawiązać z nimi kontakt, coś im przekazać, powiedzieć. Wyobrażamy sobie, że one też nas szukają, że chcą z nami rozmawiać Ale może to być inaczej: ci kosmici już dawno wyprzedzili nas w rozwoju. Między innymi polega to na tym, że zrozumieli bezsens mówienia, emitowania potoków słów w jakimkolwiek języku. Może nas słyszą, odbierają nasze nieudolne i prymitywne komunikaty. I mają dla nas jedną odpowiedź, której nawet nie próbują przesłać, a która może być mniej więcej taka: wy tam, na tej zaściankowej Ziemi. Zamknijcie się i nie zawracajcie nam głowy. Jak nie, to zdmuchniemy was jak świeczkę.

Ale, jak powiedziałem, oni nie są zainteresowani w przesłaniu tej odpowiedzi. Zrozumieli już ileś sekstylionów lat temu, że jedyne, co ma sens, to milczenie. Zrozumieli Wittgensteina zanim się jeszcze narodził. A jeśli ktoś tego nie rozumie i mówi dalej, próbuje, próbuje… jego problem. Dlatego kosmos nie odpowiada na nasze idiotyczne pobekiwania i piski wysyłane w przestrzeń..

Cisza.

            Może cisza, milczenie, jest najwyższą informacją, największą mądrością, tak jak chaos jest najwyższym porządkiem. Cywilizacje, które tę mądrość osiągnęły, milczą.

            Cisza. Tylko my wciąż mówimy, mówimy…

           

            ***