Myśl ostrożnie

Zauważam, że w pewien sposób ubóstwiam tu myślenie, w co drugim poście je chwalę, wynoszę pod niebiosa, pouczam, co może sugerować jaki to z mnie myśliciel, itp. To nie moja intencja – choć, z drugiej strony, tytuł tego bloga zobowiązuje. Może to przesada, może myślenie to kolejny fetysz intelektualistów? Czy wszyscy muszą myśleć, czy to jakiś moralny obowiązek? 

Są ludzie, którzy myślą. Myślą, że myślą. Jednak jakość ich myślenia i jego potencjalne skutki dla innych ludzi są takie, że byłoby zbawienne, gdyby przestali myśleć, gdyby nie zajmowali się dłużej myśleniem a czymś innym, byle nie myśleniem.

Nie każde myślenie jest – wbrew potocznej opinii – pożyteczne. Pierwszym błędem jaki robimy myśląc, jest założenie, że myślenie jest lepsze od niemyślenia. Nieprawda. Jest jeszcze problem jakości tego myślenia. Życie składa się z różnych elementów, a myślenie jest tylko jednym z nich. Wątpię, czy najważniejszym.

Myślenie jest uniwersalnym środkiem, jest narzędziem. Do czego zostanie użyte – to osobna sprawa: wykraczająca poza myślenie. To sprawa na przykład odczuwania dobra i zła, uczuć, intencji. Często rozpaczamy: jacy bezmyślni są ludzie, albo głupi! To nie to. Czy nie gorszy jest brak wrażliwości, współczucia, tolerancji? Dla mnie to ważniejsze niż myślenie. Podstawowa moralność i solidarność między ludźmi. Żadne, najbardziej wyrafinowane myślenie tego nie zastąpi. Jeśli mam do wyboru głupawego, ale życzliwego  i przyjaznego człowieka a z drugiej – błyskotliwie myślącego psychopatę – wybieram pierwszego.  

Kryterium jakości, wartości myślenia, jest efektywność, ale również moralna, jako etyczne skutki które powoduje wytwór naszego myślenia. A myślenie może spowodować wiele skutków, nie zawsze dobrze ocenianych. Bywa, że myślimy tak, jakbyśmy wypuszczali dym z papierosa: wydmuchujemy nasze myśli jak kółka z dymu i bawi nas jak się rozpływają w powietrzu. A jeśli się nie rozpływają, tylko zmieniają formę i gdzieś tam, kiedyś, wywołają określone efekty? Mówi się, że w przyrodzie nic nie ginie. Może nie giną też myśli i każda z nich wywiera na coś jakiś wpływ? Nawet myśl zła, albo po prostu… głupia? Gdyby tak było? Strach myśleć. Dosłownie.

*

Być może między myślami a światem zewnętrznym istnieją powiązania o jakich nam się nie śniło. Świat jest jeden, dlaczego więc jego z pozoru różne elementy nie mogą na siebie wpływać? Przekształcać się? Przechodzić jedna w drugie? Być postaciami tego samego?

Ktoś ma jakąś myśl, ideę, na przykład „jesteśmy niewolnikami. Zbuntujmy się, wywalczmy wolność”, itp. Idea zaczyna krążyć, staje się społecznym memem, potem zamienia się w czyn, wybucha rewolucja, wojna… Ktoś obserwując to, tworzy następną ideę: „tak nie może być, potrzebujemy zgody, harmonii, miłości…”. Tak toczy się historia: idee, formy, idee.

Idea jest formą. Forma jest ideą. Jedne przepływają w drugie. Kombinacje, przepływy, transformacje. To tylko domysły, mniemania, ale nie wiemy jakie są relacje między światem idei i światem form. Może to światy różne, a może to jeden świat, w którym zmiana jednego wywołuje zmianę czegoś zupełnie innego w sposób dla nas niepojęty? Myśląc tworzymy jakiś świat równoległy, albo świat za milion lat. Idee, formy, idee…

*

Zanim zaczniesz myśleć – zapytaj siebie, jakie dobro chcesz osiągnąć tym myśleniem? (zakładam wspaniałomyślnie, że to ma być dobro). Jeśli nie umiesz odpowiedzieć, nie wiesz – przestań myśleć. Może lepiej zacznij czuć. Doświadczać. Ja nie będę ci miał tego za złe. Myślenie jest drogą. Zanim ją wytyczymy – znajdźmy cel. Inaczej będziemy realizować ironiczną zasadę: „jeśli nie wiemy dokąd idziemy, to przynajmniej chodźmy szybciej”.

            ***