Gramatyki

Jesteśmy już przy gramatyce.

A od gramatyki tylko krok do zbrodni

Eugene Ionesco

          To, że mówimy coś, nie znaczy, że mówimy o czymś. Mowa jest rodzajem gry w coś, w której obowiązują pewne zasady, na przykład gramatyka. Jeśli ktoś nie przestrzega tych zasad, wyklucza się z gry: inni nie rozumieją, w co on gra. Albo uznają, że on nie rozumie w co gra. Zasadą życia społecznego jest gramatyka. Jakaś forma gramatyki. Należy nie tylko gramatycznie mówić, ale i gramatycznie działać. Tak mówią teorie, podkreślające analogie między mówieniem i działaniem. Inaczej ludzie pomyślą o nas, że tworzymy bełkot: werbalny i  behawioralny, bełkot praktyczny. Można bełkotać bez sensu mówiąc i można bełkotać bez sensu działając. Jeśli ktoś coś zażyje albo wypije nadmiar alkoholu i wychodzi na spacer przez okno na dziesiątym piętrze, popełnia błąd. Gramatyczny. Źle się wyraził. Pardon, mówmy precyzyjnie – wyoknił się. Nasze działania – tak jak język - nie są o czymś, lecz są czymś. Jakimiś grami.

            Czy piłka nożna jest o czymś? Nie, jest czymś. Szachy są o czymś? Nie, są czymś. Jeśli ktoś gra w piłkę i daje innemu zawodnikowi pięścią w zęby, albo kopie go w brzuch, pokazuje, że nie rozumie zasad gry, albo ich nie chce przestrzegać. Ktoś przegrywa w szachy i z wściekłości wywraca szachownicę. Efekt jest ten sam: wyklucza się z gry. Schodzi z boiska. Albo go wyprowadzają.
            Tak jak w innych grach, w grach językowych mówienie czegoś nie oznacza mówienia o czymś. Zrozumienie tego jest oznaką naszego umysłowego rozwoju, postępu. Mówmy sobie coś. Tylko nie zakładajmy, że ci co nas słuchają, muszą być pewni, że mówimy o czymś. Nawet jeśli mówimy tylko coś, a nie o czymś, ważne jest to, żeby mówić zgodnie z pewnymi regułami, zgodnie z gramatyką. To nie świat tworzy mowę, ani nasz umysł. Tworzy ją gramatyka. A gramatykę ustalają ludzie: jako zasady pewnej gry. Kto nie zgadza się z gramatyką, nie zgadza się z ludźmi. 
Ktoś, kto mówi bez przestrzegania reguł języka, wyklucza się z rozmowy.
            *

            Tylko… jest pewien problem. A co z ludźmi, którzy świadomie łamią reguły pewnych gier, bo chcą wprowadzić nowe? Nie chcą grać w to co inni, lecz wymyślają lub proponują gry nowe, inne gramatyki? Los takich dewiantów nie jest lekki. Najlepsze co może ich spotkać to wyśmianie, kpiny, danie etykietki buntownika, świra, zboczeńca, psychopaty, odrzucenie… dalej mamy kamienowanie, więzienie, tortury, stos, pluton egzekucyjny…  dużo możliwości: gramatyka społeczna ma ich duży zapas dla ludzi działających niegramatycznie.

            Czasem, po latach, tym ludziom stawia się pomniki, oddaje cześć jako wielkim reformatorom, pionierom, itp. I pomyśleć, wszystko z powodu gramatyki. Nic dziwnego, że nikt jej nie lubi.

            ***