Daleko od brzegu

            Na  świecie było wielu filozofów. Wielkich, wybitnych. Rozważali problemy, których samo pojęcie przekraczało możliwości większości ludzi, o rozwiązaniu tych problemów nie mówiąc. Prawie żaden z tych myślicieli nie stworzył filozofii, która by go przeżyła i stała się czymś powszechnym, oczywistym. Myślę, że z jednego powodu: nie potrafili wytłumaczyć ludziom, o co im chodzi. Filozofia to nie tylko sztuka myślenia, to także sztuka rozmowy z ludźmi. Może tego nie wiedzieli? Filozofowie od początku świata mówią i piszą tak, jakby byli sami na świecie. To co się dziwić, że w końcu zostają zapomniani, martwi, na cmentarzach, sami ze swoimi filozofiami.

            Wniosek: myśleć to nie wszystko. Trzeba też o tym, co się myśli - rozmawiać. Może zresztą myślenie i rozmawianie to to samo? A jeśli tak  - to jedno bez drugiego – nie istnieje? Możemy widzieć to inaczej? Człowiek który myśli, to samotna iskierka w mroku. Niewiele od niej może się zapalić. Ludzie, którzy ze sobą rozmawiają, wymieniają swoje słowa i myśli, a te myśli to iskierki, które zapalają się od siebie, płoną mocniej, dłużej, skupiają się w większe płomienie, tworzą ogień, światło.

            Tylko rozmowa tworzy wspólną płaszczyznę, jakąś wyspę znaczenia, sensu, która jest widoczna dla wszystkich. Możemy od tej wyspy odpływać daleko, ale tak, aby nie tracić jej z oczu i mieć świadomość, że inni ją widzą i że jest to jedna, ta sama wyspa. Albo, inaczej, rozmowa jest jak komponowanie jakiejś wspólnej melodii. Każdy, kto ją nuci, robi to po swojemu, może improwizować, ważne jest żebyśmy rozpoznawali tę samą melodię, wspólny język, wspólną mowę.

            Pojedynczy człowiek jest jak neuron w mózgu: ludzie którzy rozmawiają, są zdolni stworzyć realną albo wirtualną – sieć neuronów, neuronów w tym przypadku społecznych, takich, które tworzą jakiś ponadludzki mózg, supersieć, świat idei.  Wymaga to, powtórzmy, współdziałania, rozmowy, współrozumienia.  Jednak, tu problem: czy wspólnota może myśleć? Czy popularny dziś crowdsourcing, „inteligencja tłumu”, to fakt, czy bzdura? Jest tu jakaś tragedia myślenia: może ono – i jego rezultaty - służyć wszystkim, ale wykonywać je może tylko jednostka, indywiduum. A „inni” mogą to myślenie przyswoić, uznać za swoje. Albo nie. Może jest tak, że rozmawianie o swoich myślach z innymi ludźmi zabiera nam czas na samo myślenie?

            Ludzie wybitni są w trudnej sytuacji. Chcieliby być rozumiani i podziwiani, rozmawiać z ludźmi. Z drugiej strony – chcieliby być lepsi, najlepsi, sami, wyjątkowi. Nie chcą być członkiem orkiestry, nie potrafią. Uważają, że ich myśli to perły. Po co je rzucać przed wieprze? Ja. Ego. A tam – oni,  którzy nic nie rozumieją, nie rozumieją mnie. Uciec od nich, czy z nimi rozmawiać? Co wybrać? Gdzie jest kompromis, punkt równowagi?  Dylemat współpracy. Dylemat wspólnoty w ogóle. Waga z dwoma szalkami:  myślenie | rozmawianie. Ja | my. Co przeważy?

            Ci, którzy sądzą, że są lepsi od innych, wybierają „ja”. Rezygnują z rozmowy, skupieni na swoim problemie i poszukiwaniu rozwiązania. Wsiadają do swojej małej łódki i odpływają z wyspy wspólnego sensu na bezkresny ocean. Machają jeszcze przez chwilę wiosłami, dają sygnały latarką, coś tam krzyczą. Potem znikają za horyzontem. Najczęściej na zawsze. Może jeszcze gdzieś tam pływają, mówiąc do siebie, bo tylko oni siebie rozumieją. Lecz mówienie do siebie to nie rozmowa. Mówienie do siebie nie zostawia śladu. Tylko w jakichś księgach portowych zostaje notatka: „wypłynął dnia…”

            Ci, którzy pozostali na brzegu, opowiadają innym o tych zaginionych podróżnikach, interpretują ich myśli, idee, piszą książki, wspomnienia, wygłaszają wykłady, dyskutują. Niektórym dobrze się z tego żyje. Wobec tego, co lepsze? A jakie jest kryterium oceny, któż to wie?

            Każdy ma swoje racje. Wobec tego: 

za tych, co na morzu.

            ***